نظارت و کنترل بر فعالیتهای کودکان و نوجوانان از اولویتهای مهم و ضروری هر خانواده است و فرقی ندارد این نظارت در فضای واقعی باشد یا در فضای مجازی. البته گاهی اوقات والدین کنترل کودکان را تنها در دور ماندن از دوستان ناباب، انجام بازیهای مناسب و ارتباط با انسانهای خوب میدانند در حالی که با ورود تکنولوژیهای نوین همچون تبلت، کامپیوتر، تلفن همراه و دیگر ابزارهای هوشمند، مراقبت از آنها در فضای مجازی ضروریتر و سختتر به نظر میرسد.
بسیاری از والدین با وجود نگرانیهای زیادی که نسبت به استفاده فرزندان خود از اینترنت دارنند اما معتقد هستند که نمیتوان از این واقعیت فرار کرد و جلوی اتصال کودکان به اینترنت را گرفت!
خبر خودکشی دو دختر نوجوان اصفهانی که چندی پیش در شهر اصفهان اتفاق افتاد به حدی تکان دهنده بوده است که موجب واکنش مسوولین تراز اول مملکت از جمله محمدجواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات شد. جهرمی در پی این اتفاق از آفات جدی که در فضای مجازی وجود دارد سخن گفت و به برنامههای وزارت ارتباطات در دولت دوازهم که ترویج ابزارهای نظارت والدین بر استفاده فرزندان از فضای مجازی، نحوہ صحیح استفادہ کودکان و نوجوان از این فضا و کمک به تولید محتوا و سرویسهای متناسب با این سنین بوده است اشاره کرد.
در حقیقت فضای مجازی یک فضای پالایش شده و استاندارد برای کودکان نیست و استفاده غیراصولی از آن میتواند آنها را در معرض آسیبهای جبرانناپذیر مختلفی قرار دهد و بهترین نحوه استفاده از اینترنت برای فرزندان زمانی است که یکی از والدین، آنها را همراهی کند و یا موارد حفاظتی همچون فیلترینگ خانگی لحاظ شده باشد. در واقع این موضوع تنها مختص به کشور ما نمیباشد بلکه کشورهای دیگر نیز جهت حل این مشکل از فیلترینگ استفاده میکنند. فیلترینگ به اشکال و انواع گوناگونی در دنیا وجود دارد و گستردهترین آن مربوط به کشورهای کره شمالی، چین و عربستان است.
شاید برایتان سوال شود که فیلترینگ خانگی چیست؟ در ادامه به توضیح فیلترینگ خانگی و انواع آن میپردازیم.
فیلترینگ خانگی در واقع نرم افزارهایی هستند که میتوانند به چند شکل مختلف همچون محدودسازی دسترسی و گزارش به والدین، نظارت بر فرزندان را امکانپذیر کنند. برخی از این نرم افزارها مخصوص اندروید، گوشی هوشمند یا تبلت و برخی دیگر نیز مخصوص ویندوز یا لپ تاپ و رایانه طراحی شدهاند، که در زیر به معرفی برخی از این نرم افزارها میپردازیم:
1- آی نت: به وسیله این نرم افزار میتوان از تمامی فعالیتهای فرزندان در هنگام استفاده از رایانه و اینترنت مطلع شد و حتی با محدود نمودن دسترسی، میزان آن را مشخص کرد. در واقع آی نت کنترل از راه دور کودکان را امکانپذیر میکند.
2- چایلد کنترل: این نرم افزار امکان ایجاد محدودیتهایی همچون دسترسی به فولدرها، فایلها، نرم افزارها، بازیها را ایجاد میکند. علاوه بر آن به کمک چایل کنترل می توان دسترسی به اینترنت را محدود یا بعضی از سایتها را فیلتر و فقط اجازه دسترسی به چند سایت خاص داده شود. حتی با این اپلیکیشن فقط در ساعتهای خاصی اجازه کار با کامپیوتر به کودکان داده میشود.
3- کید لاگر: با نصب این نرم افزار امکان مدیریت رایانه، موبایل یا تبلت جهت گرفتن گزارشات آنلاین در خصوص لیست برنامههای استفاده شده، بیشترین مخاطبین مورد استفاده در تلفن همراه، ردیابی زمانی و مکانی، مانیتورینگ آنلاین و مواردی از این قبیل را برای والدین به وجود میآورد.
4- پاساد: با این محصول براحتی میتوان نسبت به اوقات مجاز و غیرمجاز دسترسی به اینترنت فرزندان برنامهریزی کرد، همچنین این محصول امکاناتی جهت عدم دسترسی به سایتهای غیراخلاقی را در اختیار والدین قرار میدهد.
5- زمان دیده شدن (Screen Time): این برنامه کمی با برنامههای دیگر متفاوت است و بیشتر مربوط به والدینی است که فرزندان بزرگتر و نوجوان دارند. میزان کنترل و دخالت والدین در این برنامه به نسبت کمتر است و امکانات آن محدود به مانیتور کردن و تعیین محدودیت استفاده از دیوایس و برنامههای خاص، و همچنین محدود کردن دیوایس در زمان خواب، مدرسه و دیگر موارد است. این برنامه به وسیله مرورگرهای اینترنت قابل کنترل میباشد و به صورت پسزمینه و مخفی اجرا خواهد شد.
6- محافظ خانواده (NQ Family Guardian): با استفاده از این نرم افزار کودکان میتوانند موقعیت خود را در مکانهای مختلف اعم از مدرسه، کلاس، باشگاه ورزشی به اطلاع والدین برسانند و اگر خطری آنها را تهدید میکند توسط دکمه Panic پدر و مادر خود را مطلع کنند.
7- راهنمای نظارت الدین: با استفاده از این برنامه میتوان بر پیامها، تماسهای دریافتی، دسترسی به برنامهها کنترل داشت و در مواقع ضروری با ارسال یک پیام کوتاه، امکان قفل کردن دیوایس فرزندان وجود دارد. ردیابی، تعیین محدودیت زمان استفاده، گزارش فعالیت روزانه دیوایس و همچنین فیلتر کردن وبسایتها از دیگر امکانات این برنامه میباشد.
8- جایگاه کودکان (Kids Place): این نرم افزار زمانی که تلفن همراه یا تبلت در اختیار کودکان هستند کاربرد دارد. این اپلیکیشن تماس، ارسال پیام، یا نصب و پاک کردن برنامههای جدید را غیر فعال میکند، همچنین زمانی که این برنامه در حال اجرا است تماسهای دریافتی غیرفعال و سیگنالهای بی سیم نیز قطع میشود. برای ورود و خروج از این برنامه باید رمز 4 رقمی که پیش از این تعیین شده است استفاده کنید.
9- قفل کننده اپلیکیشن (AppLock): این اپلیکیشن علاوه بر پشتیبانی از 24 زبان مختلف و 30 میلیون کاربر یکی از محبوبترین برنامههای این گروه میباشد که برای قفل کردن پیامهای کوتاه، دفتر تلفن، برنامههای مختلف و عکسها و فیلمهای داخل گالری و پنهان کردن آنها مورد استفاده قرار میگیرد. با استفاده از این برنامه میتوان قسمت تنظیمات دیوایس خود را نیز قفل کرد تا دیگر نگرانی از بابت تغییر آن وجود نداشته باشد.